Niegdyś rękodzieło było na wsi zwykłą koniecznością. Gospodarka nie była zmechanizowana, nie istniał rynek rozwiniętych dóbr konsumpcyjnych, brakowało środków na zakup towarów z zewnątrz, a wsie często stanowiły odizolowane enklawy. Ludzie, aby przetrwać, musieli być samowystarczalni. Gospodarstwa charakteryzowała organizacja pracy, w której każdy członek rodziny wykonywał różne zajęcia na rzecz wspólnoty. Oprócz pracy związanej z uprawą roli, hodowlą zwierząt, zajęciami domowymi i opieką nad dziećmi, kobiety i mężczyźni wytwarzali rozmaite przedmioty niezbędne do życia i sprawnego funkcjonowania gospodarstwa. Kupowano tylko to, czego nie potrafiono wytworzyć.

Dźwięki trwające w czasie i cisza pomiędzy nimi… Muzyka. Wydaje się, że towarzyszyła ludzkości od zawsze, jako element obrzędów, komunikacji, rozrywki, współegzystując z tańcem. W tradycyjnym ujęciu jest niewątpliwie częścią tożsamości zbiorowej, nacechowaną rygoryzmem dotyczącym form, używanego instrumentarium, zależności od czasu i miejsca, w tym szczególnie od praktyk obrzędowych. Jednak w obrębie tego porządku zawsze istniała przestrzeń na jednostkową samoekspresję, na oddawanie emocji przetwarzanych w sposób indywidualny, stanowiących o posiadaniu własnego stylu, wyrazu artystycznego.

Wiek XVIII oraz początek XIX stulecia charakteryzowały się wzmożonym ruchem budowlanym, stąd na obszarze województwa mazowieckiego spotkamy ogromną różnorodność zabytków, także w obrębie architektury drewnianej. Zachowało się jeszcze kilka tysięcy tego typu obiektów, a wśród nich miejskie i wiejskie domy, zabudowania gospodarcze i użytkowe - spichlerze, stodoły, czy ostatnie wiatraki. Mazowiecki Szlak Tradycji pozwala na nowo odkryć i uwypuklić bogactwo tego krajobrazu, prezentując głównie drewniane zabytki usytuowane na terenach wiejskich oraz małomiasteczkowych.

Kolejna ze ścieżek, którą podążamy przemierzając szlak, jest pełna smaków. Każdy region, subregion, wieś, a nawet rodzina mają swoje charakterystyczne potrawy, przyrządzane od lat według sprawdzonych receptur. Ostatnio powraca się do tradycyjnych kulinariów, manifestując w ten sposób odrębność, unikatowość, budując lokalny wizerunek społeczności. To odwołanie do przeszłości wynika nie tylko z potrzeby zakorzenienia, czy kultywowania tradycji, ale też przeciwstawienia się nowoczesności, bylejakości jedzenia, pośpiechu związanego z jego przyrządzaniem i spożywaniem.

Niewielkie zagrody, wielohektarowe skanseny, państwowe muzea, różnorodne kolekcje gromadzone we własnych domach, ośrodki kultury i placówki prowadzone przez organizacje pozarządowe, izby pamięci. Wszystkie te miejsca łączy jedna idea - służą ochronie dziedzictwa. Rozsiane po terenie całego województwa, tworzą regionalną mozaikę jego kulturowych odcieni. Odwiedzając je poznajemy świat, który istniał kiedyś, który się zmieniał, przeobrażał, dopasowywał do nowych czasów w swoisty dla niego sposób.

Przez cały rok, często zgodnie z rytmem pór roku, świąt i prac gospodarskich, w różnych punktach na terenie naszego województwa, mają miejsce wydarzenia skupione wokół regionalnych tradycji. Dzieje się dużo i wiele z przedsięwzięć godnych jest polecenia. Te prezentowane na szlaku mają charakter cykliczny i często długoletnią historię. Podzielić je można na kilka grup, w zależności od tematu przewodniego.

Obrzędy i zwyczaje